Tema 1 Uvod – vrste preventivnih intervencija
Preventivne intervencije mogu se podijeliti u tri skupine:
- univerzalna prevencija,
- selektivna prevencija,
- indicirana prevencija.
Univerzalne preventivne intervencije
- Ključne karakteristike: univerzalne preventivne intervencije usmjerene su na cijelu populacijsku skupinu (npr. sva djeca u jednoj školi, zajednici ili barem u jednom razredu).
- Ove intervencije imaju za cilj smanjiti učestalost problema u cjelokupnoj populaciji:
- smanjivanjem rizičnih čimbenika,
- promicanjem zaštitnih čimbenika.
- Univerzalni preventivni programi uključuju:
- politike,
- programe u školi.
- Pokazalo se da najveći učinak ima univerzalna preventivna intervencija.
Selektivne preventivne intervencije
- Selektivne preventivne intervencije usmjerene su na određenu populacijsku skupinu koja je identificirana kao visokorizična za neke zdravstvene probleme (pušenje, zlouporaba alkohola, problematično korištenje interneta).
- Važno je adekvatno identificirati one u visokorizičnoj skupini:
- niskog socioekonomskog statusa,
- djeca/adolescenti s prethodno identificiranim problemima mentalnog zdravlja,
- djeca/adolescenti čiji roditelji imaju problema s mentalnim zdravljem ili zlouporabom sredstava ovisnosti,
- s manjkom socijalnih vještina.
- Imaju ograničen učinak – budući da se ne temelje na populaciji.
- U selektivnim preventivnim intervencijama ne procjenjujemo pojedinačne rizike, već samo faktor pripadnosti visokorizičnoj skupini.
- Često su duže ili intenzivnije od univerzalnih preventivnih programa.
Indicirane preventivne intervencije
- Ciljaju na one koji već puše ili koriste alkohol, kako ne bi razvili poremećaj, kao što je poremećaj uzimanja alkohola.
- Indicirani preventivni programi su:
- vrlo skupi,
- troše resurse,
- isplativi (omogućuju stvarateljima izbjegavanje razvoja poremećaja i njegovih posljedica).
- Izabiru oni koji razvijaju program.
- Najveće prednosti opisane su za univerzalne programe prevencije, jer se neki problem ne razvije samo kod onih u visokorizičnim skupinama, već često i osobe (djeca/adolescenti) koje se mogu smatrati niskorizičnima mogu razviti problematično ponašanje.