Θεματική 5 Χτίζοντας ψυχική ανθεκτικότητα στη Νεολαία
Ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα να αναρρώνεις επιτυχώς κατά τη διάρκεια, ή μετά από δύσκολες στιγμές και να διαχειρίζεσαι τα συναισθήματά σου. Είναι, επίσης, η ικανότητα να προσαρμόζεσαι και να αναπτύσσεσαι σε δύσκολες καταστάσεις και ακόμη και να μαθαίνεις από αυτές. Κάθε άτομο μπορεί να είναι περισσότερο ανθεκτικό σε ορισμένες καταστάσεις από ότι άλλα άτομα και η ανθεκτικότητα μπορεί επίσης να διαφέρει ανάλογα με το στάδιο ζωής.
Δεδομένου ότι στις νεαρές ηλικίες συναντώνται πολλές δύσκολες στιγμές και αντιμετωπίζονται προκλήσεις, είναι σημαντικό να οικοδομήσουμε την ψυχική ανθεκτικότητα, καλλιεργώντας τον αυτοσεβασμό και αναπτύσσοντας δεξιότητες κοινωνικής, οργανωτικής και θετικής σκέψης. Η υποστήριξη ενός νεαρού ατόμου είναι ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση ψυχικής ανθεκτικότητας. Γονείς, δάσκαλοι, άλλοι συγγενείς, φίλοι και συνομήλικοι μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο.
Η ανθεκτικότητα προέρχεται από τρία χαρακτηριστικά που μπορούν να συναχθούν σε 3 τύπους δηλώσεων. ΕΧΩ, ΕΙΜΑΙ, ΜΠΟΡΩ
ΕΧΩ
- Σχέσεις εμπιστοσύνης που χαρακτηρίζονται από αγάπη άνευ όρων.
- Σχέσεις με υγιή όρια που μειώνουν την πιθανότητα επικίνδυνης συμπεριφοράς.
- Ανθρώπους που αποτελούν πρότυπα για μένα.
- Ανθρώπους που θέλουν να με ενδυναμώσουν.
- Ανθρώπους στους οποίους μπορώ να βασιστώ όταν το χρειάζομαι.
ΕΙΜΑΙ
- Ένα αξιαγάπητο και συμπαθητικό άτομο.
- Χαρούμενος που κάνω καλές πράξεις για τους άλλους και τους δείχνω ότι νοιάζομαι.
- Γεμάτος σεβασμό για τον εαυτό μου και τους άλλους.
- Πρόθυμος να αναλάβω την ευθύνη για τις πράξεις μου.
- Σίγουρος ότι τα πράγματα θα πάνε καλά.
ΜΠΟΡΩ ΝΑ
- Μοιραστώ με άλλους αυτό που με φοβίζει ή με ανησυχεί.
- Βρω λύσεις στις προκλήσεις που συναντώ.
- Συγκρατηθώ όταν θέλω να κάνω κάτι λάθος ή δυνητικά επικίνδυνο.
- Αξιολογήσω πότε είναι κατάλληλο να μιλήσω σε κάποιον ή να ενεργήσω.
- Στραφώ σε κάποιον να με βοηθήσει όταν έχω ανάγκη.
- Η ανθεκτικότητα διαφέρει από την αντιμετώπιση. Όταν κάποιος είναι ανθεκτικός, βρίσκει πιο εύκολα νέους τρόπους για να ξεπεράσει τις δυσκολίες και να πετύχει τους στόχους του. Για την επίτευξη των στόχων μπορεί να χρειαστούν πολλές, ακόμη και ριψοκίνδυνες επιλογές, αλλά αυτό ταυτοχρόνως σημαίνει πως έχουν πολλές ευκαιρίες να πετύχουν και να χτίσουν αυτοπεποίθηση.
- Για να στέκονται στα πόδια τους ανεξαρτήτως καθημερινών δυσκολιών και συμφορών, όπως διαφωνίες με φίλους, σχολικές και αθλητικές απογοητεύσεις.
- Για να ανακάμπτουν από σοβαρές προκλήσεις και καταστροφικά γεγονότα, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, το διαζύγιο των γονέων, οι οικογενειακές ασθένειες και/ή ο εκφοβισμός, ειδικά όταν υπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες και αναπηρίες ή άγχος.
Αυτοσεβασμός – Η ικανότητα να αναγνωρίζουν την αξία τους, να γνωρίζουν ότι πρέπει να τους φέρονται με σεβασμό, να προστατεύονται από επικίνδυνες συμπεριφορές και να υπερασπίζονται τον εαυτό τους όταν υφίστανται εκφοβισμό.
Ενσυναίσθηση, σεβασμός για τους άλλους, καλοσύνη, δικαιοσύνη, ειλικρίνεια και συνεργασία – Να είναι υποστηρικτικοί, δεκτικοί, ευγενικοί και ειλικρινείς.
Ισχυρές σχέσεις – Να έχουν μια ισχυρή σχέση αγάπης με ενήλικες. Εάν οι νέοι αισθάνονται ότι τους αγαπούν και τους υποστηρίζουν οι άλλοι, θα συμπεριφέρονται στον εαυτό τους και στους άλλους με τον ίδιο τρόπο.
Κοινωνικές δεξιότητες – Οι κοινωνικές δεξιότητες αναφέρονται στην ικανότητα δημιουργίας και διατήρησης ουσιαστικών σχέσεων, αποτελεσματικής διαχείρισης συγκρούσεων και συνεργασίας με άλλους. Το να είσαι κοινωνικός και να είσαι μέλος κοινωνικών ομάδων μπορεί να τονώσει την αίσθηση του ανήκειν στο παιδί και να αυξήσει τη δυνατότητα δημιουργίας ουσιαστικών και αξιόπιστων σχέσεων με ανθρώπους στους οποίους μπορεί να στραφεί όταν έχει ανάγκη.
Να είναι λογικοί και αισιόδοξοι – Να παραμένουν ήρεμοι και αισιόδοξοι, ακόμα και όταν συμβαίνουν δύσκολες καταστάσεις. Οι ενήλικες μπορούν να καλλιεργήσουν αυτή τη λογική σκέψη προσπαθώντας να κατευθύνουν την προσοχή σε γεγονότα, για παράδειγμα κάνοντας ερωτήσεις όπως «Από το 1-10 πόσο δύσκολο είναι;».
Να βάζουν τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις – Αν το παιδί είχε μια κακή εμπειρία, οι ενήλικες μπορούν να εξηγήσουν ότι δεν καθορίζεται από αυτήν το παρόν ή το μέλλον του.
Να εξασκηθούν στον θετικό εσωτερικό διάλογο μαζί τους – Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί λέει «Δεν έχω αξία γιατί δεν είμαι καλός στο μπάσκετ και η ομάδα μου θα χάσει», οι ενήλικες μπορούν να το βοηθήσουν να το επαναδιατυπώσουν λέγοντας «Ίσως δεν είμαι ο καλύτερος παίκτης, αλλά τουλάχιστον προσπαθώ και θα κάνω το καλύτερο για την ομάδα μου».
Να επισημαίνουν πως το να περνάς δύσκολες στιγμές είναι φυσιολογικό – Οι ενήλικες μπορούν να εξηγήσουν ότι το να αντιμετωπίζεις δύσκολες περιόδους στη ζωή είναι φυσικό. Μπορούν επίσης να μοιραστούν κάποιες δυσκολίες που έχουν περάσει οι ίδιοι. Μπορούν να διαβεβαιώσουν ότι αυτή η δυσκολία θα περάσει σύντομα και δεν θα υπάρχει για πάντα.
Να τους καλλιεργήσουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων – Μπορούν να συνεργαστούν μαζί τους για να βρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση στο πρόβλημά τους. Μέσα από αυτό, θα μάθουν ότι έχουν τη δύναμη να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις.
Να προτρέπουν την έκφραση συναισθημάτων – Μπορούν να τους βοηθήσουν να αναγνωρίσουν τι νιώθουν και να βρουν τις κατάλληλες λέξεις για να επικοινωνήσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα με υγιή τρόπο.
Να γίνουν καλό πρότυπο για αυτούς – Προσπαθώντας να παραμείνουν ήρεμοι και σίγουροι, μπορούν να βάλουν στόχους και να προσπαθήσουν να τους πετύχουν. Μπορούν να βοηθήσουν τους νέους να αναγνωρίσουν ποια είναι τα δυνατά τους σημεία αλλά και τα όριά τους και να προσδιορίσουν τους δικούς τους στόχους, καθώς και πώς να τους επιτύχουν.
- Να βρουν ένα χόμπι ή μια δραστηριότητα που τους αρέσει και μπορεί να τους βοηθήσει να μετριάσουν τα αρνητικά συναισθήματα, όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου ή η παρακολούθηση της αγαπημένης τους εκπομπής.
- Να περνούν χρόνο με υποστηρικτικά άτομα.
- Να κάνουν μια καλή πράξη και να προσφέρουν σε κάποιον που έχει ανάγκη.
- Να αναγνωρίζουν τη θετική πλευρά σε κάθε αρνητική κατάσταση.
- Να αθλούνται και να περνούν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους.
Ερώτηση 1
Το παιδί σας είναι πραγματικά αναστατωμένο και απογοητευμένο επειδή είναι ο χειρότερος παίκτης βόλεϊ στην ομάδα του και φοβάται ότι θα είναι ο λόγος που η ομάδα του χάσει στο επόμενο παιχνίδι.
Θέλετε να εξασκήσετε τον θετικό εσωτερικό διάλογο μαζί του και να καλλιεργήσετε τις δεξιότητές του στην επίλυση προβλημάτων προκειμένου να αναπτύξετε ψυχική ανθεκτικότητα
Ερώτηση 2
Σύμφωνα με τη θεωρία του αυτοκαθορισμού, η ανταμοιβή όταν είσαι καλός σε κάτι μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερη αυτονομία.
Σωστό ή λάθος
Ερώτηση 3
Η Κλαίρη τσακώθηκε με τους φίλους της γιατί χθες το βράδυ όταν ήταν σε ένα πάρτι γενεθλίων ήταν μεθυσμένοι και την κορόιδευαν επειδή ήπιε μόνο μια μπύρα. Η μητέρα της προσπάθησε να την κάνει να νιώσει καλύτερα μετά γιατί ήξερε πόσο λυπημένη ένιωθε. Ποιο από αυτά τα σενάρια θα ήταν η βέλτιστη επιλογή για τη μητέρα της;
α) Ξέρω πώς νιώθεις, μπράβο σου όμως που αρνείσαι να μεθύσεις! Για να σε ανταμείψω, μπορείς να μείνεις έξω μέχρι πιο αργά αυτό το Σαββατοκύριακο. Είμαι σίγουρη ότι αυτό θα σε κάνει να νιώσεις λιγότερο λυπημένη.
β) Πρέπει να σου ήταν πολύ δύσκολο να τους αντιμετωπίσεις. Είμαι περήφανη για σένα που αρνήθηκες να τους ακολουθήσεις σε αυτή την ανθυγιεινή συμπεριφορά. Θα σε έκανε να νιώσεις καλύτερα αν βγούμε μια βόλτα μαζί;