Θεματική 3 Μελέτες περίπτωσης σχολικών παρεμβάσεων  

Ανατροφή Υγιών Παιδιών (Raising Healthy Children - RHC)

Περιγραφή μεθοδολογίας:

Αυτή η παρέμβαση έχει σχεδιαστεί για να προωθήσει την θετική ανάπτυξη της νεολαίας, χρησιμοποιώντας μια κοινωνική αναπτυξιακή προσέγγιση για να στοχεύσει επικίνδυνους και προστατευτικούς παράγοντες.

Το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον ενσωματώνονται στον ατομικό προγραμματισμό που στοχεύει στο παιδί.

Το πρόγραμμα καλύπτει όλο το εύρος ηλικιών στη νεολαία (από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο) προτείνοντας υλικό κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού και σχετικό με τα αναπτυξιακά στάδια της νεολαίας. Οι κύριοι στόχοι του προγράμματος είναι η αύξηση της σχολικής αφοσίωσης, ακαδημαϊκής απόδοσης και κοινωνικών ικανοτήτων με σκοπό τη μείωση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

Το πρόγραμμα θεωρεί ότι, καθώς μεγαλώνουν σε ηλικία τα παιδιά, οι συνομήλικοι τους διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο στη συμπεριφορά τους. Η κοινωνικοποίηση εμπλέκει τέσσερεις σχετικές αρχές:

1. Εκλαμβανόμενες ευκαιρίες για εμπλοκή σε δραστηριότητες και αλληλεπιδράσεις με άλλους,
2. Πραγματικοί βαθμοί εμπλοκής και αλληλεπιδράσεων,
3. Δεξιότητες για επιτυχή συμμετοχή  σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις και δραστηριότητες, και
4. Ενίσχυση που εκλαμβάνεται από αυτές τις αλληλεπιδράσεις και δραστηριότητες.

Όταν η κοινωνικοποίηση συμβαίνει διαρκώς, το παιδί αναπτύσσει ένα δεσμό με την κοινωνικοποιούμενη μονάδα (συνομήλικοι), ο οποίος με τη σειρά του καθοδηγεί τη συμπεριφορά του παιδιού, οδηγώντας το να αποδεκτεί κάποιες συμπεριφορές και να απορρίψει άλλες. Ο στόχος του προγράμματος ήταν η κοινωνικοποίηση των παιδιών και η δημιουργία δεσμών με ανθρώπους με ενσυναίσθηση, οδηγώντας σε θετικές συμπεριφορές.

Το πρόγραμμα είχε ως στόχο εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές/τριες:

• Οι εκπαιδευτικοί παρακολούθησαν εργαστήρια για το πως να χρησιμοποιήσουν δεξιότητες διαχείρισης της τάξης και στρατηγικές αποτελεσματικής εκμάθησης που μπορούν να μειώσουν τις πρώιμες επιθετικές συμπεριφορές των μαθητών/τριων και τους ακαδημαϊκούς παράγοντες κινδύνου, καθώς επίσης και την αύξηση των προστατευτικών παραγόντων.

Μερικές θεματικές είναι ενεργητική διαχείριση της τάξης, μέθοδοι συνεργατικής μάθησης και στρατηγικές ενίσχυσης των κινήτρων των μαθητών/τριών. Αυτά τα εργαστήρια είναι εμπλουτισμένα με καθοδήγηση για την τάξη και ένα υποκατάστατο για μισή μέρα ούτως ώστε οι εκπαιδευτικοί να μπορέσουν να παρατηρήσουν έναν/μια εκπαιδευτικό που χρησιμοποιεί τις διδακτικές στρατηγικές του προγράμματος στην τάξη. Το συστατικό της σχολικής παρέμβασης επικεντρώθηκε στην ενίσχυση των μαθησιακών, διαπροσωπικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων, καθώς επίσης και την αύξηση της ακαδημαϊκής απόδοσης και δεσμών στο σχολείο. 

• Οι μαθητές/τριες παρακολούθησαν μαθήματα και έκαναν ασκήσεις σχετικά με την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη, επίλυση συγκρούσεων, επακόλουθο τρόπο σκέψης (consequential thinking), και επίλυση προβλημάτων με σκοπό να βελτιώσουν την ακαδημαϊκή απόδοση, να αυξήσουν τους δεσμούς με το σχολείο, να μάθουν δεξιότητες άρνησης, και να αναπτύξουν προκοινωνικές συμπεριφορές σχετικά με υγιείς και συμβατικές συμπεριφορές. Το πρόγραμμα παρείχε στους/στις μαθητές/τριες στρατηγικές πρόληψης για συνομήλικους οι οποίες τους διδάσκουν κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Οι τάξεις και τα μαθήματα ήταν συγκεκριμένες για την ηλικία των μαθητών/τριών. Για παράδειγμα, οι νεαρότεροι μαθητές/τριες  μπορούσαν να συμμετέχουν σε εξατομικευμένες μαθησιακές συνεδρίες και ομαδικά εργαστήρια στις μεσαίες και ανώτερες τάξεις. Το πρόγραμμα είχε επίσης προγράμματα καλοκαιρινής κατασκήνωσης για μαθητές/τριες με ακαδημαϊκά ή συμπεριφορικά προβλήματα, που προτάθηκαν προσωπικά από τους/τις εκπαιδευτικούς στο δημοτικό σχολείο, καθώς και εκδρομές (retreats) ενίσχυσης κοινωνικών δεξιοτήτων στη μέση εκπαίδευση.
• Στους γονείς δόθηκε μια δομημένη σειρά από 5 εργαστήρια, συνεδρίες στο σπίτι για επιλεγμένες οικογένειες, και επιπρόσθετη στήριξη για μέχρι 12 συνεδρίες. Τα γονεϊκά εργαστήρια παραδόθηκαν από συντονιστές/τριες σπιτιού - σχολείου (school - home coordinators). Αυτά τα μέλη του προσωπικού ήταν έμπειροι/ες εκπαιδευτικοί, και ειδικοί που ήταν εκπαιδευμένοι/ες για να παρέχουν υπηρεσίες σε γονείς και μαθητές/τριες. Οι γονείς διδάχτηκαν πως να παρέχουν ενίσχυση για καλή συμπεριφορά και συνέπειες για κακή συμπεριφορά, καθώς και πως να επικοινωνούν με τα παιδιά τους, πως να θέτουν ξεκάθαρους κανόνες και κριτήρια σχετικά με συγκεκριμένες συμπεριφορές (για παράδειγμα, κατάχρηση ουσιών, ραντεβού και σεξ), και γενικά πως να ενισχύσουν τις γονεϊκές τους δεξιότητες και να μειώσουν τις οικογενειακές συγκρούσεις. 

Αποτελέσματα αξιολόγησης του προγράμματος:

• Κατανάλωση αλκοόλ: Οι Brown και συνάδελφοι (2005) ανακάλυψαν ότι το ποσοστό κατανάλωσης αλκοόλ αυξήθηκε από τις τάξεις 6 μέχρι 10. Συγκεκριμένα, 29% όλων των μαθητών/τριων στην 6η τάξη είχε καταναλώσει αλκοόλ τουλάχιστον μια φορά στους τελευταίους 12 μήνες, σε σύγκριση με 51% στην 10η τάξη. Η παρέμβαση δεν επέδειξε κάποια αποτελέσματα αλλαγής στα ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ ή μη κατανάλωσης αλκοόλ.
• Συχνότητα κατανάλωσης αλκοόλ: Υπήρξαν σημαντικά ενδεικτικά στοιχεία συχνής κατανάλωσης αλκοόλ. Η παρέμβαση δεν μπόρεσε να εμποδίσει τα παιδιά στην ομάδα παρέμβασης από το να δοκιμάσουν ή να καταναλώσουν αλκοόλ, αλλά μείωσε τη συχνότητα της κατανάλωσης αλκοόλ σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου.
• Κάπνισμα και συχνότητα. Το ποσοστό καπνίσματος διπλασιάστηκε από 9% στην 7η τάξη σε 18% στην 10η τάξη. Επίσης, οι μαθητές/τριες που δέχτηκαν την παρέμβαση, δοκίμασαν και κάπνισαν τσιγάρα στο ίδιο επίπεδο με αυτούς/ές από τις ομάδες ελέγχου.