Θεματική 2 Αποτελεσματικές στρατηγικές
Οι παρεμβάσεις πρέπει να εφαρμοστούν με τις ηλικιακές ομάδες για τις οποίες υπάρχουν αποδείξεις αποτελεσματικότητας (European Prevention Curriculum, 2019).
α) Για παιδιά στη μέση παιδική ηλικία, οι στρατηγικές πρόληψης χρήσης ουσιών επικεντρώνονται στην παράδοση απλών, ξεκάθαρων οδηγιών, για παράδειγμα οι γιατροί σου δίνουν φάρμακο όταν είσαι άρρωστος/η για να σε κάνουν καλά, το φάρμακο μπορεί να είναι κακό για σένα αν το πάρεις χωρίς να σου πει ο/η γιατρός, και το να δίνεις φάρμακο σε άλλους είναι επικίνδυνο, ακόμα και αν στο ζητούν οι ίδιοι/ες.
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν επίσης να εφαρμόσουν στρατηγικές που έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να ανταμείψουν τη θετική κοινωνική συμπεριφορά η οποία έχει ως στόχο να ωφελήσει τους άλλους και να τιμωρήσει παρορμητική ή ανάρμοστη συμπεριφορά.
β) Με καθοδήγηση, οι νεαροί/ές έφηβοι μπορούν να αναπτύξουν θετικές αξίες και στάσεις που δεν υποστηρίζουν τη χρήση ουσιών και στην οποία μπορούν να βασίσουν τις αποφάσεις τους σχετικά με το εάν θα χρησιμοποιήσουν ή όχι ουσίες.
Οι μαθητές/τριες μπορούν να ξεκινήσουν να μαθαίνουν τις πολιτικές του σχολείου σχετικά με ψυχοδραστικές ουσίες και τις συνέπειες των παραβάσεων. Μπορούν να κατανοήσουν πως οι διαφημίσεις προσπαθούν να τους επηρεάσουν για να καπνίσουν, να καταναλώσουν αλκοόλ ή άλλες ουσίες, και μπορούν να μάθουν για τις αρνητικές συνέπειες του καπνίσματος, του αλκοόλ και άλλων ουσιών στα συναισθήματα και αντιλήψεις, στη συμπεριφορική υγεία τους, καθώς και στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλό τους. Πρέπει επίσης να συνεχίσουν να εξασκούν ένα εύρος από κοινωνικές και προσωπικές δεξιότητες σχετικές με την ηλικία τους, όπως έχουμε δει στην προηγούμενη ενότητα.
Για μεγαλύτερους/ες σε ηλικίας εφήβους, οι μαθητές/τριες πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν τις αξίες τους, τις δεξιότητες λήψης αποφάσεων και διάφορες δεξιότητες ζωής, ιδιαίτερα τις δεξιότητες δυναμικότητας ή “αντίστασης”, ιδιαίτερα σε καταστάσεις όπου χρησιμοποιούνται ουσίες ή όπου τους/τις προσκαλούν να χρησιμοποιήσουν ουσίες. Πρέπει επίσης να μάθουν σχετικά με κοινωνικές κυρώσεις για την παράνομη χρήση ουσιών.
Τέλος, μπορούν να διδακτούν ένα εύρος στρατηγικών ούτως ώστε να μειώσουν τις αρνητικές συνέπειες της χρήσης ουσιών (Marlatt et al., 2011).
Όπως σε κάθε διδακτικό υλικό, πρέπει να υπάρχει μια σαφής κατανόηση της ηλικίας των παιδιών και του αναπτυξιακού σταδίου στο οποίο βρίσκονται.
Ο ακόλουθος πίνακας προσφέρει μια επισκόπηση των στρατηγικών οι οποίες είναι αποτελεσματικές ή όχι στον τομέα της πρόληψης εξαρτήσεων (ΠΕ) στο σχολείο (European Prevention Curriculum, 2019 and UK Department of Health, 2001, in Guide for Prevention, Antidrug Council of Cyprus, 2020):
| Αποτελεσματικές στρατηγικές για ΠΕ στο σχολείο | |
|---|---|
|
Τι δουλεύει |
Τι δεν δουλεύει |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Γνώσεις
Στάσεις
|
Γνώσεις
Στάσεις
|
|
Διαπροσωπικές δεξιότητες
Ατομικές δεξιότητες που εφαρμόζονται σε συνδυασμό με τις διαπροσωπικές δεξιότητες:
|
Διαπροσωπικές δεξιότητες
Ατομικές δεξιότητες που εφαρμόζονται σε συνδυασμό με τις διαπροσωπικές δεξιότητες: Για παράδειγμα ανάπτυξη αυτοεκτίμησης, η αυτοεκτίμηση προωθείται σε συνδυασμό με “ηθική”΄λήψη αποφάσεων κλπ. |
Όπως έχει υπογραμμιστεί πιο πριν, το υλικό που αναπτύσσεται και χρησιμοποιείται, καθώς και οι μέθοδοι, πρέπει να συμβαδίζουν με την ηλικία των μαθητών/τριών (Antidrug Council of Cyprus, 2020):
- Τα προληπτικά προγράμματα πρέπει να σχεδιάζονται με σκοπό να παρέμβουν σε όσο το δυνατόν πιο νεαρή ηλικία, όπως την προδημοτική. Αυτό θα αντιμετωπίσει εγκαίρως τους παράγοντες επικινδυνότητας που μπορούν να οδηγήσουν στη χρήση ουσιών και να ενισχύσουν τους προστατευτικούς παράγοντες.
- Τα προληπτικά προγράμματα για παιδιά δημοτικού σχολείου πρέπει να έχουν ως στόχο τη βελτίωση της σχολικής απόδοσης και την κοινωνική και συναισθηματική εκπαίδευση ούτως ώστε να παρέμβουν στους παράγοντες επικινδυνότητας για τη χρήση ουσιών.
- Τα προληπτικά προγράμματα για μαθητές/τριες μέσης εκπαίδευσης πρέπει να έχουν ως στόχο τη βελτίωση της σχολικής απόδοσης των μαθητών/τριών και των κοινωνικών τους δεξιοτήτων.